~~1. في الامتحان يكرم المرء أو يحان.
ترجمه: در امتحان است که انسان سربلند شده یا سرافکنده می شود.
معادل: (از حافظ)
خوش بود گر محک تجربه آید به میان تا سیه روی شود هر که در او غش باشد.
2. القرد في عين أمه غزال.
ترجمه: میمون در چشم مادرش چون آهو (زیبا) است.
معادل: سوسک به بچه اش میگوید قربان دست و پای بلوریت.
3. قليل البخت يلاقي العظم في الكرشة.
ترجمه: بداقبال در خوراک سیرابی استخوان می یابد.
معادل:
بدبخت اگر مسجد آدینه بسازد یا طاق فرود آید و یا قبله کج آید.
4. الطيور على اشكالها تقع.
ترجمه: پرندگان هم شکل با هم می پرند.
معادل: (از نظامی)
کند با جنس خود هر جنس پرواز کبوتر با کبوتر باز با باز
5. ابن الوزّ عوّام.
ترجمه: جوجه غاز چون خودش شناگر است.
معادل: (از فردوسی)
پسر کو ندارد نشان از پدر تو بیگانه خوانش نخوانش پسر
6. لبس البوصة، تبقى عروسة.
ترجمه: لباس عروسی بپوش تا عروس جلوه کنی.
معادل: آستین نو بخور پلو
و یا: (از سعدی)
تن آدمی شریف است به جان آدمیت نه همین لباس زیباست نشان آدمیت.
7. باب النجّار مخلع.
ترجمه: در نجاری به چهارچوب چفت نیست.
معادل: کوزه گر از کوزه شکسته آب می خورد.
8. عريان الطوق بينط لفوق.
ترجمه: لباس بی یقه دارد اما ادعای ترقی می کند.
معادل: پز عالی با جیب خالی
9. احنا في الهوا سوا.
ترجمه: ما در یک هوا هستیم.
معادل: ما در یک موقعیت هستیم.
ویا
ما همدردیم
10. يد واحدة ماتسقفش.
ترجمه: یک دست کف نمی زند.
معادل: یک دست صدا ندارد.
11. على قد لحافك مد رجليك.
ترجمه: پایت را به اندازه پتویت دراز کن.
معادل: پایت را به قدر گلیمت دراز کن.
12. اللي يتلسع من الشوربة ينفخ في الزبادي.
ترجمه: کسی که زبانش از آش داغ سوخته، ماست را فوت می کند.
معادل: مار گزیده از ریسمان دورنگ (سیاه و سفید) می ترسد.
13. الفاضي يعمل قاضي.
ترجمه: آدم بیکار در کار قاضی هم دخالت می کند. (مضرات بیکاری)
معادل: (از عطار)
گر تو بنشینی به بی کاری مدام کارت ای غافل کجا زیبا شود.
14. طبّاخ السمّ بيدوقه.
ترجمه: آشپز غذای سمی آن را خواهد چشید.
معادل: چاه کَن همیشه ته چاه است.
15. الجيات أحسن من الرايحات.
ترجمه: آن چه در پی است، بهتر از آن چه گذشته است.
معادل: گذشته ها گذشته است.
و یا: (از مولوی)
بر گذشته حسرت آوردن خطاست بازناید رفته یاد آن هباست .
16. وقع في شر أعماله.
ترجمه: درگیر اعمال پلید خود گردید.
معادل: از مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو ز جو.
17. العين بصيرة واليد قصيرة
ترجمه: چشم به آن دید دارد ولی دست از آن کوتاه است.
معادل: دست ما کوتاه و خرما بر نخیل.
18. اللى يشوف بلوة غيره تهون عليه بلوته.
ترجمه: دیدن مشکلات دیگران، مشکلات خود را کوچکتر می کند.
معادل: (از رودکی)
زمانه پندي آزاد وار داد مرا زمانه را چو نكو بنگري همه پند است
به روز نيك كسان گفت غم مخورزنهار بسا كسا كه به روز تو آرزومند است
19. حاميها حراميها
ترجمه: نگهبانش ، غارتش کرد.
معادل: شریک دزد و رفیق قافله بود.
20. اللى مكتوب عالجبين لازم تشوفه العين.
ترجمه: آن چه بر پیشانی نوشته باشد لاجرم به چشم خواهد آمد.
معادل: ز این دو برون نیستش سرنوشت اگر دوزخ جاودان گر بهشت